Είναι τα Μέσα Ενημέρωσης αυτά που καθορίζουν το κοινό τους ή είναι το κοινό που καθορίζει τα Μέσα; Καθώς το ερώτημα θυμίζει το αντίστοιχο με το αυγό και την κότα, δεν υπάρχει καμία σωστή απάντηση. Ωστόσο, μελετώντας παρακάτω τις αντιλήψεις των Ελλήνων, ανάλογα με το αν επιλέγουν να ενημερώνονται κυρίως από παραδοσιακά ή νέα μέσα, μπορεί να βγάλει κάποιος ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

­
Κατεβάστε την έκθεση αποτελεσμάτων της έρευνας (PDF)

Τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από τις απαντήσεις στην ερώτηση Α38 της δημοσκοπικής έρευνας της διαΝΕΟσις "Τι Πιστεύουν οι Έλληνες" και έχουν προκύψει κατηγοριοποιώντας μαζί την τηλεόραση, τις εφημερίδες και το ραδιόφωνο ως "παραδοσιακά μέσα" και το ίντερνετ και τα social media ως "νέα μέσα".

Στην προσπάθεια να ανιχνεύσει κάποιος τα βασικά χαρακτηριστικά των δυο αυτών ομάδων, δεν συναντά μεγάλες εκπλήξεις. Με μια απλή ματιά στις ηλικίες, αλλά και στα επαγγέλματά τους εύκολα συμπεραίνει κάποιος ότι οι χρήστες των νέων μέσων είναι κατά πολύ νεαρότεροι από το κοινό των παραδοσιακών μέσων. Το 39,9% των τελευταίων είναι κυρίως συνταξιούχοι (ιδιωτικού τομέα το 22,3%, δημοσίου 17,6%). Οι χρήστες των νέων μέσων είναι κυρίως ιδιωτικοί υπάλληλοι (24,7%) και άνεργοι (16,4%).

Κατανομή ανά ηλικία, %
	17-24	25-39	40-54	55-64	65+
Τηλεόραση	6,6	9,3	22,6	42,1	59,9
Εφημερίδες	0	3,3	5,4	8,7	13,4
Ίντερνετ	82,2	76,1	57,2	34,6	15,4
Ραδιόφωνο	2,8	4	10,1	10	8,2
Social media	7,7	5,1	2,2	2,3	0,9

^{Πηγή: διαΝΕΟσις}

Και οι δυο ομάδες είναι κυρίως απόφοιτοι Λυκείου και απόφοιτοι ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Ωστόσο, οι χρήστες των νέων μέσων είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης παρά απόφοιτοι Λυκείου. Επιπλέον δηλώνουν πολύ χαμηλό εισόδημα - κάτω από 500 ευρώ τον μήνα σε ποσοστό 37%. Αντιθέτως, το μεγαλύτερο ποσοστό (33,5%) του κοινού των παραδοσιακών μέσων δηλώνει μηνιαίο εισόδημα από 501 έως 1000 ευρώ.  

Οι θεσμοί

Ξεκάθαρη είναι η δυσπιστία των χρηστών των νέων μέσων στους πολιτικούς θεσμούς, ενώ το κοινό των παραδοσιακών μέσων επιδεικνύει αξιοσημείωτα μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Επιπλέον, το ποσοστό των χρηστών των νέων μέσων που δηλώνουν ότι δεν ψήφισαν στις προηγούμενες ή δεν θα ψηφίσουν στις επόμενες εκλογές είναι κατά πολύ, σχεδόν δέκα μονάδες αυξημένο σε σχέση με την άλλη ομάδα (21,4% έναντι 11,9%).

Εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς (Πολύ και Αρκετά, %)
	Πρόεδρος της δημοκρατίας	Πρωθυπουργός	Κυβέρνηση	Κοινοβούλιο	Περιφερειάρχης	Δήμαρχος	Πολιτικά κόμματα
Παραδοσιακά μέσα	64,9	51,5	45,3	46,5	50,2	56,7	21,9
Νέα μέσα	50,6	39,1	35,4	40,6	39	50,3	14,4

Πηγή: διαΝΕΟσις

Οι χρήστες των νέων μέσων παρουσιάζουν επίσης μικρότερα ποσοστά εμπιστοσύνης και σε άλλους «παραδοσιακούς», μη πολιτικούς θεσμούς, όπως είναι οι ένοπλες δυνάμεις (75,8% έναντι 88,3% του κοινού των άλλων μέσων), η αστυνομία (67,6% έναντι 78,1%) και η Εκκλησία (42,1% έναντι 59,5%). Αντιθέτως, έχουν (αν και μειοψηφική) αυξημένη εμπιστοσύνη προς τις μη κυβερνητικές οργανώσεις (29,1% έναντι 17,8%).

­
Κατεβάστε Την Έκθεση Του Νίκου Μαραντζίδη (PDF)

Η στάση απέναντι στην Ευρώπη

Δεν υπάρχουν εντυπωσιακά μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των απαντήσεων των δύο ομάδων σε σχέση με τις απόψεις για την Ευρώπη, τουλάχιστον όσον αφορά το παρόν. Ωστόσο, σταθερά, οι χρήστες των νέων μέσων εμφανίζονται περισσότερο απαισιόδοξοι από το κοινό των παραδοσιακών μέσων. Χαρακτηριστικά, το 45,6% της ομάδας των νέων μέσων θεωρεί ότι η απόσταση της Ελλάδας από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. θα μεγαλώσει, έναντι 39,4% της ομάδας των παραδοσιακών. Περίπου οι μισοί (49,6%) ερωτώμενοι της ομάδας των νέων μέσων θεωρούν ότι “η E.E. εκφράζει δομές και συμφέροντα που δεν εξυπηρετούν την Ελλάδα” έναντι 44% της άλλης ομάδας. Ακόμη, το ποσοστό εκείνων που προτιμούν την επιστροφή στη δραχμή είναι κατά πέντε μονάδες μεγαλύτερο στην ομάδα των νέων μέσων (35% έναντι 30%).

Οι χρήστες των νέων μέσων είναι επίσης ξεκάθαρα οι πιο απαισιόδοξοι σχετικά με το τι επιφυλλάσσουν τα επόμενα δέκα χρόνια. Η πλειοψηφία (56,8%) θεωρεί ότι η Ε.Ε. θα διασπαστεί, μεγάλο ποσοστό πιστεύει ότι η Ελλάδα (μάλλον) δεν θα είναι πια μέλος της Ε.Ε. και της ευρωζώνης, ενώ περισσότεροι είναι και εκείνοι που θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν θα έχει ξεπεράσει ακόμη την οικονομική κρίση.

	Σε δέκα χρόνια...
	Η Ε.Ε. θα διασπαστεί με κάποιες χώρες να αποχωρούν	Η Ελλάδα (μάλλον) δεν θα είναι μέλος της Ε.Ε.	Η Ελλάδα (μάλλον) δεν θα είναι μέλος της ευρωζώνης	Η Ελλάδα (μάλλον) θα βρίσκεται ακόμη σε οικονομική κρίση
Παραδοσιακά μέσα	39,7	33,5	33,5	55,7
Νέα μέσα	56,8	40,3	42,1	64,1
Σύνολο	49,5	37,8	38,6	60,5

Πηγή: διαΝΕΟσις

 

Τι πιστεύει η κάθε ομάδα για το θέμα της φοροδιαφυγής

Η πιο δημοφιλής απάντηση και στις δύο αυτές ομάδες των πολιτών όταν ερωτώνται για τα αίτια της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα είναι «οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές». Ωστόσο, οι χρήστες των νέων μέσων το πιστεύουν αυτό κατά πολύ λιγότερο από την ομάδα των παραδοσιακών μέσων (27,4% έναντι 36,5%). Αντιστρόφως, η «έλλειψη ανταποδοτικότητας από τη μεριά του κράτους», που είναι η λιγότερο δημοφιλής άποψη ανάμεσα στο κοινό των παραδοσιακών μέσων (15,3%), είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής απάντηση στους χρήστες των νέων μέσων (24,2%).

Και οι δυο ομάδες συμφωνούν ότι, ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν, προτεραιότητα έχει η αλλαγή του φορολογικού συστήματος. Ωστόσο, στη δεύτερη πιο δημοφιλή απάντηση της καθεμίας η εικόνα και πάλι αλλάζει. Αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος ζητούν οι χρήστες των νέων μέσων, ενώ εξορθολογισμό της δημόσιας διοίκησης το κοινό των παραδοσιακών μέσων, μάλλον αντανακλώντας στις απαντήσεις τους την ηλικία και τις εμπειρίες τους.

διαβάστε ακόμα

Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες Το 2017

Η δουλειά, το ρίσκο και η σύνταξη

Και οι δυο ομάδες πολιτών μεταξύ σίγουρης δουλειάς με μέτριο μισθό και επισφαλούς δουλειάς με μεγάλες αποδοχές επιλέγουν το πρώτο. Όμως, η ομάδα των παραδοσιακών μέσων εμφανίζεται να είναι πιο θερμή στην επιλογή αυτή (70,2% έναντι 57,4%), ενώ η ομάδα των νέων μέσων θέλει σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό τη δεύτερη επιλογή, που ενέχει μεγαλύτερο ρίσκο (40,5% έναντι 28,4%).

Σχετικά με τον ιδανικό τύπο απασχόλησης, και οι δύο ομάδες θα επέλεγαν κατά κύριο λόγο να είναι αυτοαπασχολούμενοι επαγγελματίες. Όμως, στην επόμενη πιο δημοφιλή επιλογή, η επιλογή των δυο ομάδων είναι και πάλι διαφορετική. Οι πολίτες που ενημερώνονται από τα παραδοσιακά μέσα προτιμούν να είναι μισθωτοί στο δημόσιο (28,8%), ενώ οι χρήστες των νέων μέσων προτιμούν μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα (26,3%).

Οι δυο ομάδες διαφωνούν και στο ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να βγει κάποιος στη σύνταξη. Οι χρήστες των παραδοσιακών μέσων θεωρούν ότι η κατάλληλη ηλικία είναι μετά τα 60 σε ποσοστό 51,8%, ενώ η ομάδα των νέων μέσων πριν από τα 60 (54,6%).

Οι έννοιες της οικονομίας

Οι χρήστες των νέων μέσων εμφανίζονται κατά πολύ περισσότερο "θετικοί" στη λέξη “αγορές” (77% έναντι 68,1% της άλλης ομάδας). Ωστόσο, μελετώντας καλύτερα τις απαντήσεις τους, εμφανίζονται πιο “κλειστοί” σε άλλα οικονομικά θέματα. Για παράδειγμά, είναι λιγότερο θετικοί στο άκουσμα της λέξης αποκρατικοποιήσεις (53,9% έναντι 60,5%). Επιπλέον, πλειοψηφικά και σε αντίθεση με την ομάδα των παραδοσιακών μέσων θεωρούν την “τράπεζα” κάτι κακό (54,3% έναντι 44,9%). Κατ’ αντιστοιχία κυμαίνεται και η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα, που αν και μειοψηφική και στις δύο ομάδες, σε εκείνη των νέων μέσων είναι αισθητά μειωμένη (26,4% έναντι 34,2%).

Η σχέση με την τεχνολογία

Κάπως αυτονόητα η ομάδα των νέων μέσων θεωρεί κάτι "καλό" το ίντερνετ σε ποσοστό πολύ υψηλότερο του κοινού των παραδοσιακών μέσων. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις το «καλό» είναι ξεκάθαρα πλειοψηφικό (93,2% και 77,9% αντιστοίχως). Επίσης, οι χρήστες των νέων μέσων δηλώνουν ότι έχουν σύνδεση ίντερνετ και στο κινητό και στο σπίτι σε υπερδιπλάσιο ποσοστό από το κοινό των παραδοσιακών μέσων (75% και 36,9% αντιστοίχως).

Αν και η κάθε ομάδα (επίσης αυτονόητα) εμπιστεύεται περισσότερο τα μέσα από τα οποία δηλώνει σε άλλη ερώτηση ότι ενημερώνεται, τα ποσοστά της εμπιστοσύνης δεν φανερώνουν έναν ιδιαίτερα ισχυρό δεσμό μεταξύ του κοινού και των αντίστοιχων μέσων. Εξαιρέσεις μοιάζουν να αποτελούν το ίντερνετ και το ραδιόφωνο. Σε αυτή την ερώτηση έχει νόημα να δει κάποιος και τα στοιχεία για τα επιμέρους μέσα.

 

Μέσο από όπου ενημερώνονται κυρίως	Εμπιστοσύνη (πολύ και αρκετά) σε...
	Τηλεόραση	Εφημερίδες	Ίντερνετ	Ραδιόφωνο	Social Media
Τηλεόραση	33,2	33,2	46,4	45,1	30
Εφημερίδες	11,6	39,1	47,1	44,7	22,1
Ίντερνετ	11,8	26,7	67,5	39,1	35,9
Ραδιόφωνο	13,9	37,6	41,3	74,1	19,3
Social Media	17,9	14,3	35,7	34,5	44,8
Παραδοσιακά	26,5	34,9	45,6	50,3	26,9
Νέα	12,1	25,9	65,6	38,8	36,4
Σύνολο	17,9	29,8	56,5	43,8	31,6

Πηγή: διαΝΕΟσις

 

Στερεότυπα και θεωρίες συνομωσίας

Οι χρήστες των νέων μέσων είναι πιο ανοιχτοί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών και μοιάζουν περισσότερο ανεπηρέαστοι από ευρέως διαδεδομένα στερεότυπα. Θεωρούν σε μεγαλύτερο ποσοστό ότι μια γυναίκα πρωθυπουργός θα τα κατάφερνε εξίσου καλά με έναν άνδρα (65,5% έναντι 52,3% της ομάδας των παραδοσιακών μέσων). Αντιστοίχως, συμφωνούν πλειοψηφικά με τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών σε ποσοστό 58,6%, ενώ η τάση στο κοινό των παραδοσιακών μέσων είναι αντίστροφη (συμφωνεί μόλις το 39,6%).

Αν και ξεκάθαρα πλειοψηφικά, πιστεύουν στον Θεό σε πιο μικρό ποσοστό (72,2% έναντι 88,5%) και «οδηγούν» την άποψη ότι οι ιερείς πρέπει να πληρώνονται από πόρους της Εκκλησίας (79,2% έναντι 60,1%). Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτα πιο θερμοί ως προς την νομιμοποίηση της κατανάλωσης κάνναβης για προσωπική χρήση (48,5% έναντι 27,1%). Ίσως ακριβώς επειδή δεν συμβαίνουν πολλά από τα παραπάνω να πιστεύουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό ότι η Ελλάδα δεν είναι μια μοντέρνα χώρα (43,7% έναντι 32,2%).

	Θα προσλαμβάνατε εύκολα...
	ένα άτομο αλβανικής καταγωγής;	έναν ομοφυλόφιλο;
Παραδοσιακά μέσα	50,8	66,1
Νέα μέσα	67,4	85,5

Πηγή: διαΝΕΟσις

Αντιθέτως με αυτό που θα περίμενε κάποιος, οι χρήστες των νέων μέσων εμφανίζονται αρκετά πιο "ανθεκτικοί" απέναντι σε θεωρίες συνωμοσίας που κάθε τόσο ξεπηδούν στον δημόσιο λόγο. Συγκρινόμενοι με την ομάδα των παραδοσιακών μέσων, έχουν καλύτερη άποψη για τους Μουσουλμάνους (41,3% έναντι 30,3%), για τους Εβραίους (47,4% έναντι 41%) και για τους Τούρκους (32,1% έναντι 22,8%). Αν και όχι πλειοψηφικά, θεωρούν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό την παγκοσμιοποίηση μια ευκαιρία για την Ελλάδα (38,1% έναντι 29,9%). Επιπλέον, θεωρούν σε μικρότερο ποσοστό ότι τα αεροπλάνα που αφήνουν ίχνη στον ουρανό το κάνουν επειδή μας ψεκάζουν (23,7% έναντι 29,8%).

Το προσφυγικό ζήτημα

Οι συζητήσεις για τον ρόλο των ΜΜΕ στην παρουσίαση του προσφυγικού ζητήματος με το οποίο ήλθε αντιμέτωπη η χώρα, κυρίως μετά το καλοκαίρι του 2015, είναι πολλές. Γι’ αυτό ακριβώς έχει νόημα να παρατηρήσει κάποιος τις απόψεις των πολιτών γύρω από το ζήτημα ανάλογα με τα μέσα που επιλέγουν για να ενημερωθούν.

Είναι σαφές ότι οι χρήστες των νέων μέσων έχουν μια πιο “ανοιχτή” στάση. Αντιθέτως με το κοινό των παραδοσιακών μέσων, θεωρούν ότι «Έλληνας γίνεσαι» παρά γεννιέσαι (55,1% έναντι 39,6%). Έχουν συνολικά καλύτερη άποψη για τους μετανάστες (44,4% έναντι 29,2%) και για τους πρόσφυγες (54,5% έναντι 43%). Είναι επίσης εκείνοι που προκρίνουν σε μικρότερο ποσοστό ακραίες και συχνά ανεφάρμοστες λύσεις (παραμονή σε κέντρα κράτησης, άμεση απέλαση) για την αντιμετώπιση του ζητήματος (36,1% έναντι 44,7%).

Αν και συμφωνούν πλειοψηφικά, θεωρούν σε πολύ μικρότερο ποσοστό ότι η παρουσία των μεταναστών (μάλλον) αυξάνει την εγκληματικότητα (56,7% έναντι 73,8%) ή την ανεργία (49,3% έναντι 69,2%) και συμφωνούν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ότι «η παρουσία μεταναστών εμπλουτίζει τον πολιτισμό μας» (40,1 έναντι 25,7%). Ωστόσο, είναι το κοινό των παραδοσιακών μέσων που θεωρεί πιο έντονα ότι η παρουσία μεταναστών έχει θετική οικονομική επίπτωση στη χώρα (40,3% έναντι 30,6%).

Τέλος, οι χρήστες των νέων μέσων θεωρούν ότι ο κίνδυνος επίθεσης τζιχαντιστών στην Ελλάδα τον επόμενο χρόνο είναι μικρός ή ανύπαρκτος σε ποσοστό 71,9%, δηλαδή κατά 12% λιγότερο από το κοινό των παραδοσιακών μέσων.

---