Αρθρογραφια |

Προς Μια Ευρώπη Που Υπερασπίζεται, Προστατεύει και Ενισχύει

Το κείμενο του Ευρωπαίου Επιτρόπου αρμόδιου για τη Μετανάστευση, τις Εσωτερικές Υποθέσεις και την Ιθαγένεια, Δ. Αβραμόπουλου για το βιβλίο "Η Επόμενη Ευρώπη".

Το βιβλίο της διαΝΕΟσις "Η Επόμενη Ευρώπη" είναι μια συλλογή 20 σημαντικών κειμένων για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη θέση της Ελλάδας σε αυτήν. Είναι διαθέσιμο στα καλά βιβλιοπωλεία και στο e-shop μας. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε την εισαγωγή του επιμελητή της έκδοσης Θοδωρή Γεωργακόπουλου. Παρακάτω, ολόκληρο το κείμενο του Δημήτρη Αβραμόπουλου, επιτρόπου Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  


 

Μέσα από τις στάχτες δύο παγκοσμίων πολέμων, συνετοί, οραματιστές και αποφασισμένοι ηγέτες, στο όνομα των προσδοκιών των ευρωπαϊκών λαών, οικοδόμησαν την Ευρώπη της ειρήνης, της δημοκρατίας, της σταθερότητας, της προόδου.

Σήμερα, εξήντα χρόνια από την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης, οι αρχές αυτές τίθενται σε αμφισβήτηση από τις δυνάμεις του λαϊκισμού και του εθνικισμού. Πολλοί ξεχνούν το σκοτεινό παρελθόν και θεωρούν δεδομένα όλα τα σπουδαία επιτεύγματα της Ένωσής μας.

Η Ευρώπη διέρχεται σήμερα μια κρίση υπαρξιακή, που απειλεί την ίδια την υπόστασή της. Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ένωσή μας γίνεται λίγο μικρότερη, καθώς ένα μέλος πήρε την απόφαση να την εγκαταλείψει. Την ίδια στιγμή κάποιες κυβερνήσεις παρεκκλίνουν από θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, όπως το κράτος δικαίου, η αλληλεγγύη και η κοινή ευθύνη.

Ορισμένοι πίστευαν ότι η οικονομική κρίση θα αποτελούσε καταλύτη για την αμφισβήτηση της Ευρώπης. Τελικά αποδεικνύεται ότι είναι η μεταναστευτική κρίση και η κρίση ασφάλειας που δοκιμάζουν τη συνοχή και θέτουν υπό αμφισβήτηση το μέλλον της. Και τούτο γιατί η διαχείριση των κρίσεων αυτών κλόνισε δύο βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα: την αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα. Και οι αρχές αυτές δεν είναι μόνο ηθικές. Είναι νομικά δεσμευτικές για όλα τα κράτη-μέλη που έχουν συνυπογράψει και αποδεχθεί τα ιδρυτικά κείμενα της Ένωσης, όπου και διατυπώνονται με σαφήνεια.

Έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης και των απειλών για την ασφάλεια πρέπει να συνεργαστούμε πιο στενά και να προωθήσουμε κοινές λύσεις, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό, εξάλλου, αντικατοπτρίζει τη βούληση του μεγαλύτερου μέρους των Ευρωπαίων πολιτών, που επιθυμούν κοινές λύσεις για τα ζητήματα που τους ανησυχούν και τα οποία δεν γνωρίζουν σύνορα.

Ήταν τιμή, αλλά και ιδιαίτερη πρόκληση να μου εμπιστευθεί ο πρόεδρος Γιούνκερ την ευθύνη της διαχείρισης αυτών των δύο ζητημάτων που βρίσκονται στην κορυφή όχι μόνο της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας ατζέντας.

Στον τομέα της μετανάστευσης έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο. Πρέπει όμως να γίνουν πολλά περισσότερα. Η μεταναστευτική κρίση αιφνιδίασε τόσο τα κράτη-μέλη όσο και την Ευρώπη. Μέσα, όμως, σε χρόνο ρεκόρ καταφέραμε να υιοθετήσουμε την Ευρωπαϊκή Ατζέντα για τη Μετανάστευση, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο τις άμεσες ανάγκες αλλά προτείνοντας και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική.

Πρέπει να συνεχίσουμε τη δράση μας για τη διάσωση ζωών, την προστασία των παιδιών-μεταναστών, τη δημιουργία ασφαλών και νόμιμων οδών προς την Ευρώπη, την προστασία των εξωτερικών μας συνόρων, την καταπολέμηση των εγκληματικών δικτύων διακινητών και την αποτελεσματική επιστροφή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ.

Ωστόσο, το μεταναστευτικό κύμα δεν θα κοπάσει τόσο εύκολα. Το τόξο της κρίσης που περιβάλλει την Ευρώπη θα συνεχίσει να φέρνει πρόσφυγες. Η παροχή προστασίας σε αυτούς που την έχουν ανάγκη αποτελεί ηθική και νομική μας υποχρέωση. Η σταθεροποίηση της κατάστασης μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε μακροπρόθεσμη βάση, με διαρθρωτικές λύσεις. Η Ευρώπη πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για όποια επόμενη, μελλοντική κρίση. Στο πλαίσιο αυτό, η μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου αποτελεί βασική προτεραιότητά μας. Πρέπει να επιτύχουμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης. Χρειαζόμαστε ένα πιο δίκαιο, γρήγορο και αποτελεσματικό σύστημα, όπου όλα τα κράτη-μέλη θα έχουν τις ίδιες συνθήκες υποδοχής και θα εφαρμόζουν τις ίδιες διαδικασίες χορήγησης ασύλου.

Είναι ανάγκη να υπάρξει πιο στενή συνεργασία με τις τρίτες χώρες σε όλες τις πτυχές της μετανάστευσης. Σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, χάρη στην οποία μειώσαμε σημαντικά τις παράτυπες αφίξεις στο Αιγαίο. Επιπλέον, εκτός από τη συνεργασία μας με την Τουρκία, εντείνουμε τις προσπάθειές μας στην Κεντρική Μεσόγειο. Το περασμένο καλοκαίρι, καταφέραμε να ενισχύσουμε τον έλεγχο κατά μήκος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου και να μειώσουμε αισθητά τις αφίξεις σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.

Σε ό,τι αφορά τις επανεγκαταστάσεις, προτεραιότητά μας είναι η ενίσχυση των ασφαλών και νόμιμων οδών, ώστε τα άτομα που χρήζουν προστασίας να μην είναι πλέον υποχρεωμένα να εξαρτώνται από τα εγκληματικά δίκτυα διακινητών, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους σε επικίνδυνα ταξίδια προς την ΕΕ. Έχουμε προτείνει προς τα κράτη-μέλη την επανεγκατάσταση επιπλέον 50.000 ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας μέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου 2019. Υποστηρίζουμε την πρόταση αυτή διαθέτοντας 500 εκατομμύρια ευρώ.

Χρειαζόμαστε, επίσης, μια περισσότερο αποτελεσματική πολιτική επιστροφών. Οι επιστροφές αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης. Η Ένωση θα ασκήσει ισχυρότερη πίεση προς τρίτες χώρες για να διασφαλισθεί η συνεργασία τους σε ό,τι αφορά τις επιστροφές και τις επανεισδοχές.

Πρέπει, επίσης, να δημιουργήσουμε νόμιμες διόδους για τους μετανάστες που έχει ανάγκη η ευρωπαϊκή οικονομία και που θα συμπληρώσουν τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για την πλήρη απασχόληση του εργατικού μας δυναμικού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρώπη είναι μια ήπειρος που γερνάει και που παρουσιάζει ελλείψεις δεξιοτήτων σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας. Η οικονομική μετανάστευση δεν είναι και δεν πρέπει να είναι παράτυπη. Από το 2018 η Επιτροπή θα είναι έτοιμη να συντονίσει ειδικά πιλοτικά προγράμματα για οικονομικούς μετανάστες με επιλεγμένες τρίτες χώρες και να παράσχει σχετική οικονομική υποστήριξη, σε συνεργασία με κράτη-μέλη που επιθυμούν να συνεργασθούν, ανάλογα με τις ανάγκες των εγχώριων αγορών εργασίας.

Ταυτόχρονα, όμως, η κινητικότητα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της εποχής μας. Δεν μπορούμε να τη σταματήσουμε, αλλά μπορούμε να τη διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά. Σε αυτή τη βάση, προτείνουμε την περαιτέρω ενίσχυση και προστασία της Σένγκεν, που επιτρέπει σε περισσότερους από 400 εκατομμύρια ανθρώπους να μετακινούνται ελεύθερα. Συγκεκριμένα, υποβάλαμε πρόταση για μια στοχευμένη τροποποίηση του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, ώστε αφενός να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, αφετέρου όμως να ενισχυθούν οι διαδικαστικές εγγυήσεις για την επαναφορά εσωτερικών συνοριακών ελέγχων, που συνεχίζουν να αποτελούν εξαίρεση και έσχατη λύση.

Από την επίσκεψη του Δημήτρη Αβραμόπουλου στη Λέσβο, 18/01/2017. Photography: Dimitris Avramopoulos / Flickr

|

 

Η Σένγκεν είναι ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στόχος μας παραμένει η επιστροφή, το συντομότερο δυνατό, στην κανονική λειτουργία της. Η σημασία της Σένγκεν αναγνωρίζεται από τους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι, αν και προβληματίζονται έντονα από τις απειλές για την ασφάλειά τους, δεν θέλουν να δουν να περιορίζεται η ελευθερία των μετακινήσεών τους. Ανήκω σε μια γενιά που έχει ζήσει τις σφραγίδες και τις ουρές κατά τον έλεγχο των διαβατηρίων, ακόμα και την αβεβαιότητα, όταν διασχίζαμε τα ευρωπαϊκά σύνορα. Οφείλουμε να διατηρήσουμε τη Σένγκεν και να την υπερασπιστούμε. Μια πιθανή κατάρρευσή της θα σημάνει την αρχή του τέλους της Ευρώπης όπως τη γνωρίζουμε.

Προϋπόθεση όμως για να παραμείνουν ανοικτά τα εσωτερικά σύνορα της Ευρώπης είναι η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων και η αποτελεσματικότερη προστασία τους. Για τον σκοπό αυτό, δημιουργήσαμε και θέσαμε σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία, σε χρόνο ρεκόρ, την Ευρωπαϊκή Συνοριοακτοφυλακή, έναν οργανισμό που κάνει πράξη την αλληλεγγύη και τη συνυπευθυνότητα μεταξύ των κρατών-μελών και που αναβαθμίζει την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, τα οποία συμπίπτουν με τα εξωτερικά σύνορα κάθε κράτους-μέλους. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις έχουν σημαδέψει τις κοινωνίες μας και καλλιεργούν αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας στους πολίτες μας. Οι πρόσφατες επιθέσεις μας υπενθυμίζουν ότι η διαρκώς εξελισσόμενη απειλή της τρομοκρατίας δεν γνωρίζει σύνορα και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί υψώνοντας τείχη.

Για τον λόγο αυτό, έχουμε υιοθετήσει την Ευρωπαϊκή Ατζέντα για την Ασφάλεια, ενώ προωθούμε και εφαρμόζουμε συγκεκριμένες δράσεις για την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλα τα επίπεδα. Χτίζοντας πρωτίστως πάνω στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, ενισχύουμε τη συνεργασία μεταξύ των αστυνομικών αρχών και των υπηρεσιών πληροφοριών, βελτιώνουμε τα πληροφοριακά μας συστήματα και τη διαλειτουργικότητά τους, δημιουργούμε και αξιοποιούμε εργαλεία για να εμποδίσουμε τις μετακινήσεις των τρομοκρατών, τη διάδοση της τρομοκρατικής προπαγάνδας στο διαδίκτυο και τη ριζοσπαστικοποίηση.

Η Επιτροπή έχει προτείνει επίσης μια πρόσθετη δέσμη συγκεκριμένων επιχειρησιακών μέτρων για την αποτελεσματικότερη προστασία των πολιτών της ΕΕ έναντι των τρομοκρατικών απειλών. Τα μέτρα αυτά θα βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να προστατεύσουν τους δημόσιους χώρους και να παρεμποδίσουν την πρόσβαση των τρομοκρατών σε μέσα για την πραγματοποίηση επιθέσεων.

Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για να δημιουργήσουμε μια πραγματική Ένωση Ασφάλειας είναι να υπάρξει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών-μελών, κάτι στο οποίο εξακολουθεί να αντιστέκεται το «βαθύ κράτος» τους, που συνεχίζει να αντιμετωπίζει την ασφάλεια ως αποκλειστικά εθνικό ζήτημα. Φυσικά, η εσωτερική ασφάλεια αποτελεί εθνική αρμοδιότητα, η τρομοκρατία όμως δεν περιορίζεται στα εθνικά όρια. Για τον λόγο αυτό, εργαζόμαστε για την υλοποίηση –σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα– της πρότασής μου για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Μονάδας Πληροφοριών, που θα συμβάλλει στη στενότερη συνεργασία των εθνικών υπηρεσιών πληροφοριών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Επιπλέον, απειλές για την ασφάλεια, την ευημερία, την οικονομία και την κοινωνία στο σύνολό της έχουν πλέον μεταφερθεί στο δια- δίκτυο, το οποίο αποτελεί ένα ακόμα πεδίο μάχης κατά της τρομοκρατίας. Στην Ευρώπη έχουμε ήδη πετύχει πολλά χάρη στη σχέση εμπιστοσύνης που έχουμε χτίσει σε εθελοντική βάση με σημαντικές εταιρείες του διαδικτύου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Διαδικτυακού Φόρουμ, το οποίο εγκαινίασα πριν από τρία χρόνια. Άρρηκτα συνδεδεμένο είναι και το ζήτημα της κυβερνοασφάλειας, που έχει πλέον καθοριστική σημασία τόσο για την ευημερία όσο και για την ασφάλεια των πολιτών και των δημοκρατιών. Με σκοπό την προστασία του κυβερνοχώρου, ενισχύουμε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA), που έχει την έδρα του στην Ελλάδα.

Όσον αφορά τη χώρα μας, η Ευρώπη λειτούργησε καταλυτικά για την υλοποίηση σημαντικών διαρθρωτικών αλλαγών. Κατά τα τελευταία τριάντα πέντε και πλέον χρόνια συμμετοχής στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, η Ελλάδα έχει να επιδείξει σπουδαία επιτεύγματα με τη βοήθεια της Ένωσης. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τις δικές μας ευθύνες, αυτές που όλοι οι Έλληνες πολίτες εξίσου μοιραζόμαστε για να γίνει η Ελλάδα μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτεία. Οι ευθύνες αυτές παραμένουν σημαντικές και ίσως εξηγούν γιατί αυτή η κατεξοχήν ευρωπαϊκή χώρα, θεμέλιο ιστορικό και πολιτισμικό της Ευρώπης, βρίσκεται σε κρίση. Ωστόσο, ο δρόμος προς την έξοδο δεν μπορεί παρά να είναι ο δρόμος της Ευρώπης, που αυτή και μόνον μπορεί να εγγυηθεί ένα καλύτερο μέλλον για την πατρίδα μας.

Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλείται να κάνει σωστή χρήση της ιστορικής και γεωπολιτικής της θέσης, των πολιτικών και πολιτισμικών δεσμών με την ευρωπαϊκή οικογένεια και τους γειτονικούς λαούς, διαδραματίζοντας έναν υπεύθυνο ρόλο ως σταθερός και σταθεροποιητικός γεωπολιτικός παράγοντας. Η Ελλάδα καλείται να λάβει αυτή τη σφαιρική προσέγγιση για τη σχέση και τη θέση της στην Ευρώπη, συμβάλλοντας στη συνολική και συλλογική προσπάθεια για την ενίσχυση και ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Η Ευρώπη όμως δεν είναι κάτι αφηρημένο. Ευρώπη είμαστε όλοι, κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα, πολιτικοί, πολίτες, επιχειρήσεις, μέσα ενημέρωσης. Πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι για να είμαστε ισχυροί. Αυτό είναι το νόημα της Ένωσής μας, να γινόμαστε καλύτεροι, μαζί.

Η επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος στο σύνολό του αποτελεί ευθύνη όλων μας. Ορισμένοι ανησυχούν για την εκχώρηση εθνικών αρμοδιοτήτων προς τις «Βρυξέλλες». Είναι εύκολο αλλά και ταυτόχρονα ανεύθυνο και λαϊκιστικό να ασκείται πάντα κριτική προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η Ευρώπη όμως δεν είναι κάτι αφηρημένο. Ευρώπη είμαστε όλοι, κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα, πολιτικοί, πολίτες, επιχειρήσεις, μέσα ενημέρωσης. Πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι για να είμαστε ισχυροί. Αυτό είναι το νόημα της Ένωσής μας, να γινόμαστε καλύτεροι, μαζί.

Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσουν ενωμένα και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Και αυτό μπορεί να γίνει αν αποκτήσουμε ομοσπονδιακού τύπου λειτουργίες στο μεταναστευτικό και την ασφάλεια, την άμυνα, την οικονομία, τις εξωτερικές υποθέσεις και την κοινωνική πολιτική. Αυτή η προσέγγιση είναι και πάντοτε θα είναι σύμφωνη με τις βασικές αρχές των Συνθηκών: των κοινών μας αξιών και της υποχρέωσής μας για αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών και των κρατών μελών. Ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι να στηριχθεί και να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Η ευρωπαϊκή οικογένεια κατάφερνε πάντα να βγαίνει πιο δυνατή μέσα από εσωτερικές κρίσεις, γιατί πάντα έλυνε τα προβλήματά της με τον διάλογο και τον συμβιβασμό, με πνεύμα ενότητας και αλληλεγγύης. Αυτή είναι η πεμπτουσία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, αυτό αντιπροσωπεύουν οι δημοκρατικές μας αξίες.

Οι μελλοντικές γενιές θα μας κρίνουν αυστηρά εάν επιστρέψουμε στο σκοτεινό παρελθόν, σε καιρούς διχασμού, εθνικιστικού ανταγωνισμού, κλειστών συνόρων και πολέμων. Έχουμε καθήκον απέναντί τους να ενισχύσουμε την Ευρώπη και να κρατήσουμε ζωντανό το ευρωπαϊκό όραμα. Μόνο εργαζόμενοι από κοινού μπορούμε να προστατεύσουμε και να διασφαλίσουμε τα συμφέροντα των χωρών μας και των πολιτών μας.

Ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι μια Ευρώπη περισσότερο ισχυρή και ενωμένη.